Hoe ondersteun je jeugdigen en hun ouders met meervoudige problematiek en complexe uitdagingen, op een manier die hen echt verder helpt én minder beroep doet op de reguliere zorg? In Helmond is hierop een innovatief antwoord ontwikkeld: vaktherapie binnen de wijkgerichte aanpak van de Sociale Teams Helmond. Een pilot voor jeugdigen en hun ouders laat zien hoe speltherapie en psychomotorische therapie kunnen bijdragen aan meer zelfregie, betere samenwerking in de wijk en een lagere druk op het zorgsysteem.
Van zorg naar welzijn
De pilot vaktherapie is ontstaan vanuit de behoefte om gezinnen die (tijdelijk) vastlopen in hun dagelijks leven laagdrempelige ondersteuning te bieden. Vaktherapie biedt een alternatief voor lange wachtlijsten in de GGZ en stimuleert het versterken en herstellen van relaties binnen het gezin en tussen ouder en kind. Het zorgt ervoor dat ouders weer vanuit hun eigen kracht verder kunnen met het kind. Dit gebeurt door middel van creatieve werkvormen, zoals tekenen, schilderen, werken met klei of lichaamsgerichte oefeningen.
Deelnemers aan de pilot ervoeren meer rust, zelfinzicht en veerkracht. Ook de verwijzende professionals, zoals wijkondersteuners en huisartsen, zagen duidelijke meerwaarde. Professionals, zowel sociaal werkers als vaktherapeuten, gaven aan dat ze veel meer begrip en kennis hebben van elkaars werk door de pilot. Verder geven ze aan dat ze nu efficiënter werken doordat ze elkaar sneller en beter weten te vinden en duidelijker is wie wat doet binnen het gezin. Vaktherapeuten geven aan dat ze denken dat de therapieopbrengsten duurzamer zijn doordat sociaal werkers thuis en op school (verder) hebben gewerkt aan vaardigheden en verandering. Buiten meer begrip en kennis over elkaars werk is ook de werkrelatie verbetert en hebben professionals met plezier samengewerkt in de pilot.
Vakmanschap als fundament
Vaktherapie vraagt om specialistische kennis en ervaring. In nauw overleg met collega’s uit het sociaal domein worden trajecten afgestemd op de vraag en context van de inwoner.
"We zoeken altijd naar wat past bij de persoon en de situatie. De creatieve werkvorm is een middel, geen doel op zich. Het herstel van ouder-kindrelaties, verminderen van ouderlijke stress en het betrekken van het sociale netwerk is cruciaal,” aldus Kim Vermeulen, sociaal werker én vaktherapeut bij Sociale Teams Helmond.
Kennis en innovatie gebundeld
De pilot is niet alleen een voorbeeld van vakmanschap, maar ook van een innovatieve werkwijze. De koppeling van vaktherapie aan de sociale basis is vernieuwend en uniek binnen de regio. Op veel andere plekken kan vaktherapie pas ingezet worden na een doorverwijzing vanuit bijvoorbeeld een sociaal (wijk)team.
Door systematisch ervaringen te verzamelen en te analyseren, is er inmiddels een handreiking ontwikkeld die ook voor andere gemeenten en organisaties bruikbaar is. Hierin staat beschreven hoe vaktherapie ingebed kan worden in het sociaal domein, welke werkzame elementen zijn vastgesteld en welke randvoorwaarden nodig zijn voor succesvolle implementatie.
“Je ziet mensen opbloeien. Niet door praten, maar door doen en voelen. Dát is de kracht van vaktherapie.” – sociaal werker én vaktherapeut bij Sociale Teams Helmond.
Deze aanpak sluit aan bij het streven van Lentl, waar Sociale Teams Helmond een onderdeel van is, om sociaal werk te vernieuwen en dichter bij de leefwereld van inwoners te brengen. Voor gemeenten die werk willen maken van de transformatie van zorg naar welzijn is deze pilot, waarbij vaktherapie vanuit de basisondersteuning geboden kan worden zonder indicatie, een veelbelovende kans.
Meer weten?
Download hier de handreiking Vaktherapie