Wanneer inwoners vastlopen in regels, formulieren of met instanties, kunnen zij terecht bij sociaal raadslieden. Sociaal raadslieden zijn experts op het gebied van wet- en regelgeving en hebben een scherp oog voor de menselijke maat. En daarmee zijn zij een belangrijke waarde voor inwoners met juridische en financiële problemen. Sociaal raadslieden zijn een stille kracht in het sociaal domein: betrokken, deskundig en oplossingsgericht. In dit artikel laten we zien waarom het vakmanschap van sociaal raadslieden onmisbaar is voor gemeenten en maatschappelijke organisaties. Wat doen sociaal raadslieden?Een sociaal raadsman/raadsvrouw helpt inwoners gratis bij vragen en problemen op het gebied van wet- en regelgeving op alle rechtsgebieden behalve ondernemingsrecht. Denk hierbij aan bijvoorbeeld personen- en familierecht(scheidingen), sociaalzekerheidsrecht (uitkeringen), arbeidsrecht en belasting/toeslagen. De sociaal raadsman/raadsvrouw legt uit, verwijst door waar nodig, schrijft bezwaar en beroepsschriften maar vooral: ondersteunt de inwoner bij het oplossen van het probleem. Sociaal raadslieden ondersteunen zo ook mensen die het overzicht verliezen in hun administratie, door schulden in de knel raken of onterecht gekort zijn op een uitkering of toeslag. Vaak is er sprake van stress, onbegrip van overheidscommunicatie of een gebrek aan vertrouwen in (overheids)instanties. Het gaat om inwoners die de weg naar rechtshulp niet snel zullen vinden, maar wel juridische hulp nodig hebben om weer verder te kunnen. Het is eigenlijk een sociaaljuridische huisarts. Brief van de belastingdienstZo vertelt André, sociaal raadsman bij ONS welzijn, over een vrouw die bij hem kwam met een brief over stopzetting van haar huurtoeslag: “Ze wist niet hoe ze bezwaar moest maken tegen de brief van belastingdienst afdeling toeslagen. Ze lag in scheiding, had het zwaar en durfde niemand te bellen. Dan ben ik er, niet alleen om het bezwaar in te dienen, maar ook om overzicht te creëren en rust te brengen. Uiteindelijk hebben we samen het bezwaar opgesteld. Ik heb een toelichting meegestuurd en ze kreeg haar toeslag terug. Maar het belangrijkste was dat ze weer wat meer grip op haar leven kreeg. Ze zei: ‘Ik voelde me eindelijk weer serieus genomen.” Daarnaast gaf André haar praktische tips over hoe ze de scheiding verder kon afwikkelen, en wees hij erop dat ze voor emotionele ondersteuning terecht kon bij collega’s van het sociaal team. In tegenstelling tot een advocaat of het Juridisch Loket, zijn sociaal raadslieden vaak fysiek aanwezig in de wijken, dorpen of stad. Ze maken deel uit van het lokale sociaal werk en hebben korte lijnen met andere professionals binnen de organisaties en netwerkpartners. De insteek is laagdrempelig en verbindend: niet procederen, maar samen zoeken naar een oplossing. Sociaal raadslieden zijn er voor alle inwoners, maar ook voor collega’s (sociaal werkers, jeugdwerkers etc) en gemeenten. Vakmanschap op systeemniveauSociaal raadslieden werken niet alleen op casusniveau, maar zien ook de rode draden: signaleren de terugkerende problemen in regelingen, knelpunten in gemeentelijke en landelijke uitvoering, of ontoegankelijke communicatie van instanties. Deze inzichten zijn van grote waarde. André: "Sociaal raadslieden zijn echt iets anders dan een juridisch loket of wetswinkel. We kijken naar de mens achter het probleem, niet alleen naar de regels maar ook wat er nog meer speelt. En we signaleren patronen die anderen vaak missen." Een concreet voorbeeld is het project ‘financiële inlopen’ waarin sociaal raadslieden samenwerken met wijkteams, vrijwilligers en het ROC (MBO) om vroegtijdig juridische en financiële problemen te signaleren. Er zijn bijvoorbeeld financieel inloopspreekuren bemand door vrijwilligers, met inhoudelijke begeleiding van sociaal raadslieden. Zodra er signalen van financiële stress zijn, kan direct juridische ondersteuning worden geboden. Dit voorkomt escalatie én maakt het systeem toegankelijker voor inwoners. Sociaal raadslieden brengen praktijkkennis ook terug naar beleid. Ze signaleren en agenderen, en dragen zo bij aan beleid en richtlijnen die beter aansluiten bij wat inwoners nodig hebben, zowel op landelijk als lokaal niveau. Een juridisch hulpverlener met hart voor mensen. Sociaal-juridische hulp gaat verder dan wetboeken. Sociaal raadslieden hebben oog voor de context van de inwoner: stress, laaggeletterdheid of een opeenstapeling van problemen. Sociaal raadslieden nemen dan de tijd om uit te leggen wat een beschikking is, ze bellen met instanties om onduidelijkheden op te helderen, en ze ondersteunen bij bezwaar. Ze zijn de ‘huisarts van de juridische zorg’: ze zijn betrokken, kijken met een brede blik, en zijn gericht op preventie. VakmanschapLentl is trots op onze sociaal raadslieden. Hun werk vraagt om een specifiek vakmanschap, het vermogen om inwoners te helpen bij complexe problemen waar geen standaardoplossing voor bestaat. Met hun kennis, ervaring en oog voor de mens achter het vraagstuk zijn zij van onschatbare waarde in het sociaal domein.